- ارسال شده در ۱۳۹۷ مهر ۰۴ ساعت ۱۱:۲۶
- توسط علی واعظ بزرگی
- ۰ نظر
- در مطالب عمومی » مطالب آموزشی
پمپ و پمپاژ – جلسه اول
به منظور دستیابی به هدف اصلی سایت دفتر فنی مهندسی کالانیز، در نظر داریم در بحث پمپ های آبرسانی اطلاعاتی را در اختیار مهندسین، طراحان و علاقه مندان به این بخش از سیستم های تاسیساتی، قرار دهیم.
مطالبی که از این پس در ارتباط با این موضوع به صورت بخش های مختلف قرار خواهد گرفت؛ با اقتباس از کتاب پمپ و پمپاژ (جلد نخست) تألیف جناب آقای دکتر سید احمد نوربخش که با همکاری سرکار خانم مهندس حمیده باستانی پاریزی و جناب آقای مهندس فرهنگ پیامیار از شرکت صنایع پمپ سازی ایران و توسط انتشارات دانشگاه تهران به چاپ رسیده است و همچنین کتاب محاسبات تاسیسات ساختمان (چاپ دهم) ترجمه و تالیف جناب آقای مهندس سید مجتبی طباطبائی ارائه می گردد.
فصل اول: تقسیم بندی پمپ ها
بطور کلی پمپ به دستگاهی اطلاق می گردد که انرژی الکتریکی را از یک منبع خارجی اخذ و به سیالی که از آن عبور می کند؛ انتقال می دهد که البته بیشتر از پمپ ها جهت عبور مایعات استفاده می شود ولی به دلیل آنکه گاهاً از پمپ برای عبور گاز و مواد جامد استفاده می شود؛ در مطالب ارائه شده به از واژۀ سیال به جای مایعات استفاده می گردد.
تقسیم بندی پمپ ها بر اساس عوامل مختلفی نظیر موارد مصرف، ساختمان داخلی، نحوه انتقال سیال و نوع آن انجام می پذیرد که متداول ترین آن تقسیم بندی بر اساس نحوه انتقال انرژی به سیال است. در اینجا پمپ ها به دو دسته اصلی تقسیم بندی می گردند:
پمپ های دینامیکی (Dynamic pumps): پمپ هایی که انتقال انرژی از آنها به سیال بطور دائمی انجام می گیرد.
پمپ های جابجایی (Displacement pumps): پمپ هایی که انتقال انرژی از آنها به صورت متناوب یا پریودیک صورت می پذیرد.
توربو پمپ ها یا پمپ های سانتریفیوژ: این نوع پمپ که به پمپ چرخی نیز معروف هستند؛ در میان دیگر پمپ ها، به علت شکل ساختمانی خود، نسبت پایین حجم به قدت مصرفی و تنوع فراوان موارد مصرف، اهمیت بیشتری دارند.
ساختمان توربو پمپ ها:
- پخش کننده (Distributor): وظیفه هدایت سیال از محیط خارجی پمپ تا ورودی پمپ را بر عهده دارد.
- یک یا چند چرخ (Impeller): هر یک دارای چند پره می باشند. انتقال انرژی به سیال در این قسمت صورت می پذرید.
- کاهش دهنده (Diffuser): مقداری از انرژی جنشی سیال را به انرژی پتانسیل تبدیل می نماید.
- جمع کننده یا ظرف حلزونی (Volute): در این قسمت سیال پس از خروج از کاهش دهنده وارد این قسمت شده و سپس به خارج پمپ هدایت می گردد. همچنین پوستۀ پمپ در این بخش قرار دارد.
لازم به ذکر است در همۀ پمپ ها قسمت کاهش دهنده لزوماً به صورت یک قسمت مستقل وجود ندارد و در بسیاری از مواقع این قسمت حذف می گردد.
نوع سیال عبوری از توربو پمپ ها، مایعِ خالص یا مایعِ همراه با مقداری مواد جامد و گاز است. از این نظر توربو پمپ ها برای عبور سیالات یک یا چند فازه ساخته می شوند.
متداول ترین روش تقسیم بندی توربو پمپ ها از دیدگاه طراحی و علمی، تقسیم بندی بر اساس مسیر حرکت سال در چرخ است. از این نظر توربو پمپ ها را به سه دسته اصلی زیر تقسیم می نمایند:
- الف) توربو پمپ های سانتریفیوژ یا با جریان شعاعی: در این پمپ ها، سیال موازی محور وارد چرخ پمپ شده و عمود بر آن از چرخ خارج می گردد. این پمپ ها معمولا برای ایجاد فشار های بالا در دبی های م بکار می روند.
- ب) توربو پمپ های محوری: در این پمپ ها، سیال موازی با محور وارد چرخ شده و موازی با آن نیز خارج می گردد. از این پمپ ها برای تولید دبی های زیاد و ارتفاع های کم استفاده می شوند.
- ج) توربو پمپ های نیمه سانتریفیوژ یا با جریان مختلط: در این پمپ ها، سیال موازی محور وارد چرخ پمپ می گردد و به طور مایل نسبت به محور از چرخ خارج می گردد.این پمپ ها برای ایجاد فشار ها و دبی های متوسط به کار می روند.
نمونه هایی از چرخ سه نوع پمپ یاد شده را در تصویر زیر مشاهده می نمائید.
توربو پمپ ها را از نظر سیال عبوری، نحوۀ نصب، شرایط کارکرد و سرانجام تعداد طبقات نیز تقسیم بندی می نمایند, که به ترتیب می توان نمونه های زیر را در هر مورد نام برد:
- پمپ های لجن کش و شیمیایی
- پمپ های افقی، عمودی و پمپ های روی خطی
- توربین ها
- پمپ های تغذیه دیگ بخار
پمپ های یک طبقه و چند طبقه که تعداد طبقات آنها با توجه به فشار مورد لزوم تعیین می شود. (پمپ های فشار قوی و فشار کم)
مشخصات اصلی توربو پمپ ها:
- قیمت ارزان واحد پمپ نسبت به یک کیلو وات قدرت مفید تولیدی
- دارای هیچگونه قسمت رفت و آمدی نیستند و سرعت چرخشی ماشین محرک مستقیماً پروانۀ پمپ را به دوران در می آورد.
- جریان سیال به طور یکنواخت و دائم است.
- فضای کمتری را متناسب با قدرت تولیدی اشغال می نمایند.
- هزینۀ نگهداری آنها نسبتاً کم می باشد.
- دارای راندمان بالایی هستند.
- دامنۀ کاربرد آنها در پروژه های صنعتی، کشاورزی و آبرسانی فوق العاده بالاست. زیرا از نظر دبی و ارتفاع تولیدی، این پمپ ها وسعت زیادی را پوشش می دهند.
- حداکثر لزجت (لزج بودن – میزان چسبناک بودن) سیال بسته به نوع پمپ از حدود 520 تا 760 سانتی استوک نمی تواند تجاوز نماید. بالا تر از این حد و برای سیالات لزج، لازم است از پمپ های جابجایی باید استفاده کرد.
- این پمپ ها به جز در طرح های خاص، خود راه انداز نیستند. یعنی لزوماً لولۀ مکش پمپ، باید از آب پر شود.
جهت طولانی تر نشدن بحث، طی جلساتی مطالب خدمت بازدید کنندگان ارائه خواهد شد. در این ارتباط، جلسه آینده در پمپ های رفت و آمدی و گردشی، مورد بحث خواهند گرفت.